26.06.2025. (Caucasian Journal) ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკი (EBRD), რომელიც ცენტრალურ და აღმოსავლეთ ევროპაში, ცენტრალურ აზიასა და სამხრეთ და აღმოსავლეთ ხმელთაშუა ზღვისპირეთში ეკონომიკური განვითარების მთავარი მამოძრავებელი ძალაა, ასევე აქტიური მოთამაშეა სამხრეთ კავკასიაშიც. ბანკის ინვესტიციები კერძო საწარმოებში, ინფრასტრუქტურასა და მდგრად განვითარებაში ძალიან მნიშვნელოვანია.
დღეს ჩვენთვის დიდი პატივია წარმოგიდგინოთ ინტერვიუ ალკის ვრიენიოს დრაკინოსთან, EBRD-ის დირექტორთან და კავკასიის რეგიონალურ ხელმძღვანელთან, რომელმაც თბილისში მოღვაწეობა 2023 წელს დაიწყო.
▶ In English: ინგლისური ვერსია წაიკითხეთ აქ.
ალექსანდრე კაფკა, კავკასიური ჟურნალის მთავარი რედაქტორი: ძვირფასო ალკის, მოგესალმებით კავკასიურ ჟურნალში! გმადლობთ, რომ დრო დაგვითმეთ. თქვენთვის ხომ უცხო არ არის ჩვენი რეგიონი? იქნებ, უპირველეს ყოვლისა, თქვენს პროფესიულ გამოცდილებასა და სამხრეთ კავკასიაში მუშაობის წინა პრაქტიკაზე გვესაუბროთ?
ალკის დრაკინოსი: ძვირფასო ალექსანდრე, დიდი მადლობა კავკასიურ ჟურნალში მოწვევისთვის. ჩემთვის დიდი პატივია, რომ საშუალება მაქვს, თქვენს მკითხველს ჩემი გამოცდილება და შეხედულებები გავუზიარო. დიახ, მართალი ბრძანდებით, კავკასია ჩემთვის უცხო არ არის. ამ რეგიონს პირველად 30 წლის წინ ვეწვიე, როდესაც EBRD-ის ახალგაზრდა, ასოცირებული ბანკირი ვიყავი და ყველაფერი აქ, თბილისში დაიწყო! ეს იყო ჩემი პირველი პროფესიული ვიზიტი ბანკის საოპერაციო ქვეყანაში EBRD-ის სავიზიტო ბარათით, რამაც მთელი ცხოვრება წარუშლელი კვალი დატოვა ჩემზე.
რაც შეეხება ჩემს პროფესიულ ბიოგრაფიასა და წინა გამოცდილებას, 1985 წელს დავამთავრე ათენის უნივერსიტეტი (ეკონომიკის ბაკალავრის ხარისხი) და სწავლა განვაგრძე 1989 წელს, ათენის პანთეონის უნივერსიტეტში, რეგიონული განვითარების მაგისტრის ხარისხის (MSc) მოსაპოვებლად, ხოლო 1992 წელს ონასისის ფონდის სტიპენდიით მანჩესტერის ბიზნეს სკოლის MBA-ის ხარისხი მივიღე. 2005 წელს, ასევე, დავასრულე ლონდონის ბიზნეს სკოლის კორპორაციული ფინანსების პროგრამა.
ახალგაზრდობაში სწავლასა და სრულ განაკვეთზე მუშაობას ვათავსებდი. კარიერა 80-იან წლებში საბერძნეთის ეროვნულ ბანკში დავიწყე, ხოლო 1993 წელს EBRD-ს შევუერთდი, სადაც 2000 წლამდე მხარს ვუჭერდი საბანკო სექტორის პროექტებს არაერთ ქვეყანაში და მათ შორის პირველი საქართველო იყო. 1998 წელს სომხეთში გავხსენი და ვხელმძღვანელობდი EBRD-ის ოფისს, შემდეგ კი კერძო სექტორში გადავედი, სადაც 2000-2012 წლებში ვმუშაობდი KPMG-ში ფინანსური საკონსულტაციო მომსახურების უფროს მენეჯერად, კოსოვოში ევროკავშირის მისიის საერთაშორისო ტრანზაქციების ოფიცრად, შავი ზღვის ვაჭრობისა და განვითარების ბანკში მთავარ ბანკირად — რომელთანაც ოცი წლის წინ აზერბაიჯანში ჩემი პირველი საბანკო პროექტი განვახორციელე, და Eurobank EFG-ში ახალი ბაზრების ხელმძღვანელად.
დაბოლოს, 2012 წელს კვლავ დავუბრუნდი EBRD-ს და თურქმენეთში EBRD-ის ოფისს ვხელმძღვანელობდი, სანამ 2015 წელს საბერძნეთში დირექტორის მოადგილის თანამდებობას დავიკავებდი. შემდეგ, 2017-2023 წლებში, ვხელმძღვანელობდი EBRD-ის მუდმივმოქმედ წარმომადგენლობას ტაშკენტში, ხოლო 2023 წლის სექტემბრიდან თბილისში ჩამოვედი, როგორც კავკასიის რეგიონალური დირექტორი.
აკ: იქნებ კავკასიიდან რაიმე დასამახსოვრებელი ეპიზოდი გაიხსენოთ, რომელსაც ჩვენს მკითხველს გაუზიარებთ?
ად: მადლობა ამ შეკითხვისთვის, ალექსანდრე. როგორც უკვე აღვნიშნე, 30 წლის წინ კავკასიაში განხორციელებულმა პირველმა მივლინებამ ჩემს ცხოვრებაზე წარუშლელი კვალი დატოვა.
დღესაც მახსოვს, როგორ დავეშვი თბილისის საერთაშორისო აეროპორტში - რომელიც დღევანდელი აეროპორტისგან რადიკალურად განსხვავდებოდა - დილის 4:00 საათზე, ლონდონიდან 6-საათიანი ფრენის შემდეგ დაღლილ-დაქანცული. იმ დროს იქაური VIP-დარბაზი განსხვავებულად გამოიყურებოდა და მახსოვს, რომ სახმელეთო პერსონალმა თვითმფრინავი სწორედ იმ ადგილთან ახლოს მოგვიყვანა (მაინტერესებს, დღესაც გამოიყენება თუ არა?), და როგორც კი კარი გაიღო, ორკესტრმა საქართველოს ეროვნული ჰიმნი დაუკრა, ხოლო რამდენიმე მეტრის მოშორებით მაშინდელი პრეზიდენტი შევარდნაძე იდგა, რომელიც ასე ადრიანად გველოდა, რათა მოგვსალმებოდა და ქვეყანაში ჩვენი ჩამოსვლა მოელოცა.
პრეზიდენტ შევარდნაძის თბილმა სიტყვებმა თვალი ამიხილა და მიმახვედრა, რომ EBRD-ში მუშაობა მხოლოდ სამსახური არ არის.
გულწრფელად რომ ვთქვა, არც მე და, ვფიქრობ, არც ერთი ჩვენგანი არ ელოდა ასეთ პატივს და VIP დარბაზის სასადილო მაგიდაზე გაშლილ ასეთ მდიდარ ფურშეტს. იმ მისიაში ჩვენი უმაღლესი რანგის წარმომადგენელი გახლდათ ბატონი დევიდ ჰექსტერი, რომელიც EBRD-ის დღევანდელ სტრუქტურაში საფინანსო ინსტიტუტების მმართველი დირექტორის თანამდებობას დაიკავებდა. მადლობა ღმერთს, დევიდი ჭკვიანი და ნიჭიერი, მაღალი დონის პროფესიონალი აღმოჩნდა, რომელმაც, საბედნიეროდ, პრეზიდენტის მისასალმებელ სიტყვას ბრწყინვალე პასუხი გასცა ისე, რომ არც კი დაუწუწუნია, რომ მისთვის მოკლე ანოტაცია ან სიტყვის პროექტი არ გვქონდა მომზადებული...
იმ დროს პრეზიდენტ შევარდნაძის თბილმა სიტყვებმა თვალი ამიხილა და მიმახვედრა, რომ EBRD-ში მუშაობა მხოლოდ სამსახური არ არის. იმ მომენტში ბანკის მანდატის მნიშვნელობისა და იმის გაცნობიერებამ, თუ როგორ აღიქვამდნენ EBRD-ს საქართველოში და მის სხვა საოპერაციო ქვეყნებში, ჩემს ცხოვრებაზე წარუშლელი კვალი დატოვა. სწორედ ამიტომ ვარ აქ 30 წლის შემდეგ, ვამაყობ, რომ ვაგრძელებ EBRD-ში და განსაკუთრებით კავკასიაში მუშაობას: აქ, საქართველოში, ჩემი სამშობლოს კულტურა მაგრძნობინებს თავს, როგორც საკუთარ სახლში.
აქ, საქართველოში, ჩემი სამშობლოს კულტურა მაგრძნობინებს თავს, როგორც საკუთარ სახლში.
აკ: თქვენი თბილისის ოფისი ზედამხედველობას უწევს EBRD-ის საქმიანობას სამივე ქვეყანაში — სომხეთში, აზერბაიჯანსა და საქართველოში (და ეს შეესაბამება ჩვენი კავკასიური ჟურნალის ფოკუსს). თქვენი აზრით, რა არის მიზეზი იმისა, რომ EBRD ამ ქვეყნების პროექტებს ერთიანი ჩარჩოს ქვეშ აერთიანებს? ეს საოპერაციო მოხერხებულობაა, თუ EBRD ინტეგრაციის პოტენციალს ხედავს? არსებობს თუ არა რაიმე პანკავკასიური ან მრავალეროვნული პროექტი, რომელიც უნდა აღინიშნოს?
ად: ჩემი აზრით, სომხეთი, აზერბაიჯანი და საქართველო სამართლიანად განიხილება, როგორც ერთი გამორჩეული რეგიონი მათი გეოგრაფიული, კულტურული და გეოპოლიტიკური უნიკალურობის გამო. ეს სამი ქვეყანა ერთად ევროპისა და აზიის გზაჯვარედინზე მდებარეობს და მათი ტერიტორიები ცივილიზაციათა შორის ნამდვილ სასაზღვრო ზოლს წარმოადგენს. დიდი და მცირე კავკასიონის მთები დომინირებს ლანდშაფტზე, ქმნის ბუნებრივ ბარიერებსა და მრავალფეროვან ეკოსისტემებს, რომლებიც შავ და კასპიის ზღვებს შორის არის გადაჭიმული და განსხვავებული კლიმატით ხასიათდება. მათი მდებარეობისა და გეოგრაფიის წყალობით, ისინი საუკუნეების განმავლობაში ახდენდნენ გავლენას ცივილიზაციებს შორის ვაჭრობაზე. უფრო მეტიც, ეთნიკური მრავალფეროვნება, განსხვავებული ტრადიციები და ქრისტიანული და მუსლიმური ტრადიციების თანაარსებობა ამ სამ ქვეყანას აქცევს უნიკალურ, მრავალფეროვან რეგიონად, გამორჩეული მრავალფეროვნებითა და საერთო, ქვეყნებს შორის ღირებულებებით, როგორიცაა უფროსების პატივისცემა და ღრმად ფესვგადგმული ოჯახური ფასეულობები. მაგრამ გარდა ამ გეოგრაფიული და სოციალური ფაქტორებისა, რომლებითაც ეს რეგიონი დალოცვილია, მათ შორის მნიშვნელოვანი ბუნებრივი რესურსებისა და განახლებადი ენერგიის მნიშვნელოვანი პოტენციალის ჩათვლით, მე ამ სამ ქვეყანას ვხედავ, როგორც სრულყოფილ დერეფანს აზიასა და ევროპას შორის ვაჭრობისთვის - შუა დერეფნის გულს, ისევე როგორც გლობალური მშვიდობისა და უსაფრთხოებისთვის სტრატეგიული მნიშვნელობის მქონე რეგიონს.
რეგიონული მასშტაბის პროექტები, რომელთა შესწავლა და მხარდაჭერაც ღირს, არის ისეთები, რომლებიც რეგიონის კონტინენტთაშორისი კავშირებისა და განახლებადი ენერგიის გაერთიანებული პოტენციალის კაპიტალიზაციას ახდენს. მომწონს თქვენ მიერ გამოყენებული ტერმინი „პანკავკასიური“. კონცეფციები და პროექტები, რომლებიც სრულად განვითარების შემთხვევაში შეიძლება შეესაბამებოდეს ტერმინს „პანკავკასიური“, მოიცავს (i) შუა დერეფნის ხელშემწყობ ყველა პროექტს, ასევე (ii) შავი ზღვისა და ტრანსკასპიურ კაბელებს, რომლებიც ერთად შეიძლება განვიხილოთ, როგორც ენერგიის გადამცემი ინფრასტრუქტურის ურთიერთმხარდამჭერი სისტემები, რომლებიც უზრუნველყოფენ ენერგეტიკულ უსაფრთხოებასა და ექსპორტს, აუმჯობესებენ ადგილობრივი მოსახლეობის ცხოვრებას და აკავშირებენ კავკასიის სამივე ქვეყანას.
მე ამ სამ ქვეყანას ვხედავ, როგორც სრულყოფილ დერეფანს აზიასა და ევროპას შორის ვაჭრობისთვის - შუა დერეფნის გულს, ისევე როგორც გლობალური მშვიდობისა და უსაფრთხოებისთვის სტრატეგიული მნიშვნელობის მქონე რეგიონს.
აკ: რეგიონულიდან ეროვნულ დონეზე რომ გადავიდეთ, შეგიძლიათ მიმოიხილოთ EBRD-ის პარტნიორობის ამჟამინდელი მდგომარეობა და სამომავლო პერსპექტივები თითოეულ ქვეყანასთან, რომელსაც თქვენ კურირებთ?
ად: ჩვენ ზემოთ განვიხილეთ მრავალი კარგი მიზეზი, თუ სომხეთი, აზერბაიჯანი და საქართველო რატომ ქმნიან ერთ უნიკალურ რეგიონს და რატომ გააჩნიათ ამ სამ ქვეყანას ერთად აღებულს ის მასშტაბი, რესურსები და პოტენციალი, რომ მოიზიდონ კონტინენტთაშორისი მნიშვნელობის პროექტები.
EBRD-მ, როგორც მოთხოვნაზე ორიენტირებულმა ინსტიტუტმა, თავისი ქვეყნის სტრატეგიები და საოპერაციო პრიორიტეტები რეგიონის თითოეულ ქვეყანაში ეკონომიკური განვითარებისა და გარდამავალი ეტაპის საჭიროებების განსხვავებული მახასიათებლების შესაბამისად შეიმუშავა.
სომხეთი, აზერბაიჯანი და საქართველო ქმნიან ერთ უნიკალურ რეგიონს და რატომ გააჩნიათ ამ სამ ქვეყანას ერთად აღებულს ის მასშტაბი, რესურსები და პოტენციალი, რომ მოიზიდონ კონტინენტთაშორისი მნიშვნელობის პროექტები.
ამ მიდგომამ განსაკუთრებით კარგად იმუშავა 2024 წელს, როდესაც სამივე ქვეყანაში ერთად 1.25 მილიარდი ევროს ინვესტიცია განვახორციელეთ, რითაც ისტორიული რეკორდი დავამყარეთ. ჩვენ ამას მივაღწიეთ შემდეგზე ფოკუსირებით:
(i) სომხეთში — კერძო სექტორის, განსაკუთრებით მცირე და საშუალო საწარმოების განვითარება ადგილობრივი ბანკების მეშვეობით, და დაკავშირებადობის ინფრასტრუქტურის პრიორიტეტები;
(ii) აზერბაიჯანში — განახლებადი ენერგიის განვითარება და საბანკო სექტორის მხარდაჭერა;
(iii) საქართველოში — კერძო სექტორის, განსაკუთრებით მცირე და საშუალო საწარმოების განვითარება ადგილობრივი ბანკების მეშვეობით, პლუს განახლებადი ენერგიის განვითარება.
აკ: ხომ არ არსებობს EBRD-ის კონკრეტული — დასრულებული, მიმდინარე ან დაგეგმილი — პროექტები, რომლებსაც რომელიმე ამ ქვეყანაში გამოარჩევდით?
თითოეულ ქვეყანაში საჩვენებელ პროექტზე რომ ვიფიქრო, რათა ხაზი გაესვას რეგიონის სექტორებისა და შესაძლებლობების მრავალფეროვნებას, გამოვარჩევდი სომხეთის სისიან-ქაჯარანის საგზაო დერეფანს, აზერბაიჯანის „ასკო კასპიან შიფინგის“ პროექტს და საქართველოს რუისის ქარის ელექტროსადგურის პროექტს.
სომხეთის სისიან-ქაჯარანის საგზაო დერეფნის შემთხვევაში, ჩვენ ვაფინანსებთ ახალი, ადვილად სავალი გზის მშენებლობას ქვეყნის მთიან ცენტრალურ-დასავლეთ რეგიონებში, რაც მიზნად ისახავს ზღვაზე გასასვლელის არმქონე სომხეთის დაკავშირებადობისა და საექსპორტო პოტენციალის მხარდაჭერას ჩრდილოეთით და სამხრეთით.
გავიგეთ, რომ ერთ-ერთი პირველი ტვირთი, რომელსაც ეს გემები საზღვაო მონაკვეთზე გადაზიდავენ, ბრაზილიიდან უზბეკეთში გასაგზავნი შაქარი იქნება! მხოლოდ ეს ფაქტიც კი ნათლად აჩვენებს იმ პოტენციალსა და შესაძლებლობებს, რომლებიც მთლიანად რეგიონისთვის იხსნება.
აზერბაიჯანის შემთხვევაში, ჩვენ ვაფინანსებთ კომპანია „ასკო კასპიან შიფინგისთვის“ ორი გემის შეძენას, რომლებიც შავ ზღვასა და მის ფარგლებს გარეთ იმოქმედებენ და შუა დერეფნის გავლით კონტინენტებს შორის საქონლით ვაჭრობას შეუწყობენ ხელს. საჩვენებლად, გავიგეთ, რომ ერთ-ერთი პირველი ტვირთი, რომელსაც ეს გემები საზღვაო მონაკვეთზე გადაზიდავენ, ბრაზილიიდან უზბეკეთში გასაგზავნი შაქარი იქნება! მხოლოდ ეს ფაქტიც კი ნათლად აჩვენებს იმ პოტენციალსა და შესაძლებლობებს, რომლებიც მთლიანად რეგიონისთვის იხსნება.
რაც შეეხება საქართველოს, გამოვარჩევდი 200 მეგავატზე მეტი სიმძლავრის რუისის ქარის პროექტს, რეგიონში ქარის განახლებადი ენერგიის უმსხვილეს პროექტს, რომელიც მხარს უჭერს მწვანე გარდაქმნას, წვლილი შეაქვს რეგიონულ ენერგეტიკულ უსაფრთხოებაში და აძლიერებს საქართველოს ენერგეტიკული ვაჭრობის პოტენციალს, სამომავლოდ შესაძლოა შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის ჩათვლითაც.
ზემოხსენებული ოპერაციების მიუხედავად, ჩვენ აქტიურად ვუჭერთ მხარს კერძო სექტორისა და მცირე და საშუალო ბიზნესის განვითარებას სამივე ქვეყანაში, როგორც პირდაპირ, ისე ბანკების მეშვეობით. ჩვენ მხარს ვუჭერთ კრიტიკულ ინფრასტრუქტურას, განსაკუთრებით წყალმომარაგებისა და ნარჩენების მართვის სფეროში, და ვართ მწვანე და ინკლუზიური ზრდის მომხრეები და კარგი მმართველობის კატალიზატორები.
აკ: რა გზავნილი გაქვთ EBRD-ის პოტენციური რეგიონალური პარტნიორებისთვის — სამთავრობო უწყებებისთვის, კომპანიებისთვის, მეწარმეებისთვის?
წლების განმავლობაში EBRD-ის მიერ რეგიონში განხორციელებული კუმულაციური ინვესტიცია 12 მილიარდ ევროს შეადგენს.
ად: ხაზგასმით აღვნიშნავ, რომ წლების განმავლობაში EBRD-ის მიერ რეგიონში განხორციელებული კუმულაციური ინვესტიცია 12 მილიარდ ევროს შეადგენს და რომ ჩვენ გვაქვს ოფისები ბაქოში, თბილისსა და ერევანში. გარდა ამისა, ჩვენი გუნდები დაკომპლექტებულია 10-ზე მეტი ეროვნების 80-ზე მეტი თანამშრომლით, რომლებიც ძლიერი სექტორული ექსპერტიზის მქონე პროფესიონალები არიან.
ჩვენ საგულდაგულოდ ვამოწმებთ ჩვენი პარტნიორების კეთილსინდისიერებას, ხელს ვუწყობთ დიგიტალიზაციას და გვაქვს კრიზისებზე ეფექტიანად რეაგირების კარგი გამოცდილება, როგორიცაა, მაგალითად, საბერძნეთის საგარეო ვალის კრიზისი, COVID-პანდემია, თურქეთში მომხდარი მიწისძვრები და რუსეთის ომი უკრაინაში — ეს მხოლოდ მცირე ჩამონათვალია უფრო ვრცელი სიიდან.
ჩემი დასკვნითი გზავნილია, რომ ჩვენ ვართ ძლიერი, მოთხოვნაზე ორიენტირებული განვითარების საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტი, რომელიც მთელი ჩვენი დაფინანსებით ხელს უწყობს მწვანე ეკონომიკაზე გადასვლას, ეკონომიკური მმართველობის გაძლიერებას, და ადამიანური კაპიტალისა და ყველასათვის თანაბარი შესაძლებლობების განმტკიცებას.
აკ: გარდა თქვენი როლისა EBRD-ში, თქვენ ხართ გამოცდილი საბანკო და საფინანსო ექსპერტი. როგორ აფასებთ საინვესტიციო კლიმატსა და პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების პერსპექტივებს ამ ქვეყნებში?
ად: საყოველთაოდ ცნობილი ფაქტია, რომ ნებისმიერ ქვეყანაში პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების წარმატებით მოზიდვა განპირობებულია მისი პოლიტიკური და მაკროეკონომიკური სტაბილურობით, ბიზნეს კლიმატით, ხელსაყრელი საკანონმდებლო ჩარჩოთი, ზრდის პოტენციალით, ბაზრის ზომითა და სატრანსპორტო, ენერგეტიკული და სატელეკომუნიკაციო ინფრასტრუქტურით.
რაც შეეხება კავკასიის სამ ქვეყანას, თითოეული მათგანი ეკონომიკური გარდაქმნის ციკლის განსხვავებულ ეტაპზეა, გააჩნია განსხვავებული კონკურენტული უპირატესობები, დგას განვითარების განსხვავებული გამოწვევების წინაშე და სამივეს ეკონომიკას განსხვავებული სტრუქტურა აქვს.
▶ საქართველოს აქვს კარგად დივერსიფიცირებული და მდგრადი, მაღალი ზრდის ეკონომიკა, მაგრამ მისი ახლად ჩამოყალიბებული პოლიტიკური ლანდშაფტი არაერთი პოტენციური პირდაპირი უცხოური ინვესტორის მიერ რისკად აღიქმება.
▶ თავის მხრივ, ვხედავ, რომ აზერბაიჯანს გააჩნია მდიდარი ნახშირწყალბადების რესურსები, ქარისა და მზის ენერგიის მნიშვნელოვან პოტენციალთან ერთად, მაგრამ ეკონომიკის დივერსიფიკაციის ხელშესაწყობად, საკანონმდებლო, მარეგულირებელი და კორპორატიული მმართველობის ჩარჩოები შემდგომ გაუმჯობესებას საჭიროებს.
▶ ხოლო სომხეთის შემთხვევაში, ვხედავ, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ეკონომიკურ ზრდას მხარს უჭერს ენერგეტიკის, საბანკო, ფარმაცევტული და საინფორმაციო ტექნოლოგიების ძლიერი სექტორები, გაჭიანურებული გეოპოლიტიკური დაძაბულობა ზოგიერთისთვის შესაძლოა კვლავაც ეკონომიკის პოტენციურ რისკად აღიქმებოდეს.
რადგანაც ვცხოვრობ თბილისში და ხშირად ვსტუმრობ ერევანსა და ბაქოს, ვხედავ, რომ საქართველოს აქვს კარგად დივერსიფიცირებული და მდგრადი, მაღალი ზრდის ეკონომიკა, მაგრამ მისი ახლად ჩამოყალიბებული პოლიტიკური ლანდშაფტი არაერთი პოტენციური პირდაპირი უცხოური ინვესტორის მიერ რისკად აღიქმება. თავის მხრივ, ვხედავ, რომ აზერბაიჯანს გააჩნია მდიდარი ნახშირწყალბადების რესურსები, ქარისა და მზის ენერგიის მნიშვნელოვან პოტენციალთან ერთად, მაგრამ ეკონომიკის დივერსიფიკაციის ხელშესაწყობად, საკანონმდებლო, მარეგულირებელი და კორპორატიული მმართველობის ჩარჩოები შემდგომ გაუმჯობესებას საჭიროებს; ხოლო სომხეთის შემთხვევაში, ვხედავ, რომ მიუხედავად იმისა, რომ ეკონომიკურ ზრდას მხარს უჭერს ენერგეტიკის, საბანკო, ფარმაცევტული და საინფორმაციო ტექნოლოგიების ძლიერი სექტორები, გაჭიანურებული გეოპოლიტიკური დაძაბულობა ზოგიერთისთვის შესაძლოა კვლავაც ეკონომიკის პოტენციურ რისკად აღიქმებოდეს.
მე ასევე მწამს კავკასიის სამი ქვეყნის ერთობლივი პოტენციალის, მოიზიდონ ინვესტიციები, რომლებიც მიმართული იქნება ისეთი გლობალური გამოწვევების გადასაჭრელად, როგორიცაა კლიმატის ცვლილებასთან ბრძოლა და მდგრადი სავაჭრო და სატრანსპორტო კავშირების განვითარება.
მიუხედავად იმისა, რომ თითოეული ქვეყანა აგრძელებს საკუთარი პოლიტიკის ფორმირებას პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მოსაზიდად, მიმაჩნია, რომ EBRD განსაკუთრებით კარგ მდგომარეობაშია, რომ მხარი დაუჭიროს ამ ძალისხმევას მიზნობრივი ინვესტიციებითა და პოლიტიკის მხარდაჭერით. ამავე დროს, მე ასევე მწამს კავკასიის სამი ქვეყნის ერთობლივი პოტენციალის, მოიზიდონ ინვესტიციები, რომლებიც მიმართული იქნება ისეთი გლობალური გამოწვევების გადასაჭრელად, როგორიცაა კლიმატის ცვლილებასთან ბრძოლა და მდგრადი სავაჭრო და სატრანსპორტო კავშირების განვითარება. ამ ქვეყნების სტრატეგიული მდებარეობა აზიასა და ევროპას შორის უნიკალურ შესაძლებლობას იძლევა, რომ მათი ხალხებისთვის ხანგრძლივი კეთილდღეობა შეიქმნას.
აკ: თქვენი მოღვაწეობა ემთხვევა საქართველოსა და სომხეთის მხრიდან ევროინტეგრაციის გაღრმავებისკენ გადადგმულ ნაბიჯებს. რას იტყოდით ამასთან დაკავშირებით?
ად: ევროინტეგრაცია რეფორმებით დატვირთული, მრავალწლიანი გარდამავალი პროცესია და ბოლო წლების განმავლობაში ეს ორი ქვეყანა სხვადასხვა გზას მიუყვებოდა ევროკავშირთან დასაახლოებლად, ან თუნდაც მისი განუყოფელი ნაწილი რომ გამხდარიყო. პირადად მე, მათი წარმატების იმედი მაქვს და ყურადღებით დავაკვირდები, როგორ გაუმკლავდებიან ისინი წინამდებარე გამოწვევებს. ვისურვებდი, რომ მათ საკუთარი ხედვების რეალიზება შეძლონ.
უფრო მეტიც, მე ვხედავ მზარდ თანამშრომლობას აზერბაიჯანსა და ევროკავშირს შორის, განსაკუთრებით არსებული და პოტენციური ენერგეტიკული და სატრანსპორტო დერეფნების კონტექსტში. ეს გაღრმავებული თანამშრომლობა ხაზს უსვამს კავკასიის სტრატეგიულ სიახლოვეს ევროპასთან და იმედს იძლევა, რომ მსგავსი ინიციატივები კიდევ უფრო დააახლოებს აზერბაიჯანსა და ევროკავშირს.
აკ: დაბოლოს, ხომ არ გაქვთ რაიმე დამატებითი მოსაზრებები ან შეხედულებები, რომლებსაც ჩვენს მკითხველს გაუზიარებდით?
ად: ეს მრავლისმომცველი საუბარი იყო და დასასრულს, მსურს გაგიზიაროთ, რომ უდიდესი სიმპათიით ვარ განწყობილი კავკასიის რეგიონისადმი და ვისურვებდი, რომ მან სრულად გამოავლინოს თავისი პოტენციალი ხანგრძლივი მშვიდობისა და ეკონომიკური კეთილდღეობის მიღწევაში თავისი ხალხებისთვის, აზიისა და ევროპის დაკავშირებაში და გლობალური კლიმატური ქმედებისთვის თავისი სამართლიანი წვლილის შეტანაში. დაბოლოს, რადგან დიდად ვაფასებ რეგიონის ბუნებრივ სილამაზესა და მდიდარ ტრადიციებს, ასევე ვისურვებდი, რომ სამივე ქვეყანა მალე გახდეს პირველი არჩევანის ტურისტული დანიშნულების ადგილი, რათა რეგიონი უფრო ფართოდ გახდეს ცნობილი და დაფასებული.
აკ: დიდი მადლობა!
Read the English language version here.
