▶ In English: ინგლისური ვერსია წაიკითხეთ აქ.
ის ორგანიზაციებიც კი, რომლებიც, როგორც წესი, არ უკავშირდება პოლიტიკურ ლობირებას, ასეთებია სამედიცინო, კულტურული, გარემოსდაცვითი და ძაღლების თავშესაფრები, დაუცველები ხდებიან თუ ისინი დამოკიდებულნი იქნებიან უცხოურ დაფინანსებაზე. მაგრამ კანონის კიდევ ერთხელ კრიტიკის ნაცვლად, პრობლემის არსს გადავხედოთ - რატომ არიან ისინი ყველა უცხოურ დაფინანსებაზე დამოკიდებული? რა სჭირს ქართულ არაკომერციულ სექტორს, რომ ის დიდწილად უნდა დაეყრდნოს უცხოური ორგანიზაციების გრანტებს? მაშ რა უნდა გავაკეთოთ პრაქტიკულად?
სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების უმეტესობა სიამოვნებით იცხოვრებდა უცხოური გრანტების გარეშე, რომ შესძლებოდათ ადგილობრივი დაფინანსების უზრუნველყოფა.
პასუხი მარტივია. სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების უმეტესობა სიამოვნებით იცხოვრებდა უცხოური გრანტების გარეშე, რომ შესძლებოდათ ადგილობრივი დაფინანსების უზრუნველყოფა. მაგრამ ორგანიზაციები იძულებულნი არიან მოიძიონ გრანტები უცხოური წყაროებიდან. ეს მიგვიყვანს მთავარ კითხვამდე: სად არიან ადგილობრივი ქართველი დონორები?
პასუხი ამჯერადაც მარტივია: საქართველოში არ არსებობს კანონები, რომლებიც კომპანიებს ან ფიზიკურ პირებს წაახალისებს შემოწირულობისკენ.
განვითარებულ ქვეყნებს დიდი ხანია აქვთ კანონები, რომლებიც უზრუნველყოფენ საგადასახადო შეღავათებს მათთვის, ვისაც სურს მხარი დაუჭიროს არაკომერციულ საქმიანობას. მაგალითად, თუ ვინმეს სურს ფულის შემოწირულობა ცხოველების, ბუნების ან კულტურული მემკვიდრეობის დასაცავად, დაავადებებთან საბრძოლველად ან ნებისმიერი სხვა მიზნის მხარდასაჭერად, ის გადაიხდის ნაკლებ საშემოსავლო გადასახადს. ეს სისტემები წარმატებით დაეხმარნენ არაკომერციულ სექტორს განვითარებულ ქვეყნებში. შედეგად, ის იმდენად დიდი გახდა, რომ არა მხოლოდ მხარს უჭერს სამოქალაქო საზოგადოებას ქვეყნის შიგნით, არამედ მნიშვნელოვან მხარდაჭერას უწევს ორგანიზაციებს მთელს მსოფლიოში, მათ შორის საქართველოში.
პასუხი ამჯერადაც მარტივია: საქართველოში არ არსებობს კანონები, რომლებიც კომპანიებს ან ფიზიკურ პირებს წაახალისებს შემოწირულობისკენ.
განვითარებულ ქვეყნებს დიდი ხანია აქვთ კანონები, რომლებიც უზრუნველყოფენ საგადასახადო შეღავათებს მათთვის, ვისაც სურს მხარი დაუჭიროს არაკომერციულ საქმიანობას. მაგალითად, თუ ვინმეს სურს ფულის შემოწირულობა ცხოველების, ბუნების ან კულტურული მემკვიდრეობის დასაცავად, დაავადებებთან საბრძოლველად ან ნებისმიერი სხვა მიზნის მხარდასაჭერად, ის გადაიხდის ნაკლებ საშემოსავლო გადასახადს. ეს სისტემები წარმატებით დაეხმარნენ არაკომერციულ სექტორს განვითარებულ ქვეყნებში. შედეგად, ის იმდენად დიდი გახდა, რომ არა მხოლოდ მხარს უჭერს სამოქალაქო საზოგადოებას ქვეყნის შიგნით, არამედ მნიშვნელოვან მხარდაჭერას უწევს ორგანიზაციებს მთელს მსოფლიოში, მათ შორის საქართველოში.
სად არიან ადგილობრივი ქართველი დონორები?პასუხი ამჯერადაც მარტივია: საქართველოში არ არსებობს კანონები, რომლებიც კომპანიებს ან ფიზიკურ პირებს წაახალისებს შემოწირულობისკენ.
თუ გავითვალისწინებთ აშშ-სა და ევროკავშირის ქვეყნების დიდ გამოცდილებას და მაგალითებს, რომლებიც მხარს უჭერენ თავიანთ არაკომერციულ სექტორებს - მათი მრავალმილიარდ დოლარიანი ფონდებითა და შემოწირულობებით - ეს შეიძლება ძალიან შორეული ან ნაკლებად რელევანტური ჩანდეს საქართველოსთვის. ამის ნაცვლად, შეიძლება, მაგალითად, შევხედოთ სლოვაკეთის შედარებით ბოლოდროინდელ მაგალითს, როგორც საქართველოსთან ზოგადი სტატისტიკით ახლოს მდგომ ქვეყანას. სლოვაკეთის საშემოსავლო გადასახადის კანონი საშუალებას აძლევს ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს თავიანთი საშემოსავლო გადასახადის ნაწილი გადაანაწილონ უშუალოდ მათ მიერ არჩეულ არასამთავრობო ორგანიზაციებზე, რაც ეფექტურად უზრუნველყოფს დონორების საგადასახადო გამოქვითვას შემოწირულობებისთვის. დარწმუნებული ვარ, რომ სხვა ქვეყნებსაც აქვთ დიდი გამოცდილება ამ სფეროში, რომლითაც საქართველოს შეუძლია ისარგებლოს.
რატომ არ მივყვეთ ამ და ევროკავშირის სხვა ქვეყნების გამოცდილებას და არ მივიღოთ ასეთი კანონი საქართველოში? ასეთი კანონის შემოღებას შეიძლება რამდენიმე სარგებელი მოჰყვეს. ესენია:
- დაფინანსების გაზრდა აქტუალური სოციალური პრობლემების გადასაჭრელად;
- საზოგადოებისა და ბიზნესის მონაწილეობის წახალისება სოციალურ საკითხებში და სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების (სსო) ინიციატივების ინფორმირებულობაში;
- არაკომერციული სექტორის გაძლიერება, რათა ის თვითკმარი გახდეს;
- საზოგადოების და ბიზნეს წრეების წახალისება აქტიური მონაწილეობა მიიღონ სამოქალაქო საზოგადოების საქმიანობაში;
- კორპორატიული სოციალური პასუხისმგებლობის გაზრდა რეალურ სოციალურ პრობლემებზე ფოკუსირებით;
- დახმარება გარე დაფინანსების დაბალანსებაში, თუ ის კვლავ პრობლემაა ხელისუფლებისთვის.
და ბოლოს, როდესაც საქმე ეხება არასამთავრობო ორგანიზაციების დაფინანსებას პოლიტიკურ ასპარეზზე, ასეთი კანონი შეიძლება სასარგებლოც კი იყოს. იმის გამო, რომ ეს წაახალისებს ადგილობრივ დონორებს, მათი წვლილი ბუნებრივად ასახავს საქართველოს საზოგადოების ინტერესის ნამდვილ დონეს თითოეული ორგანიზაციის მიმართ - ბუნებრივია, რეესტრის ან ეტიკეტის შექმნის საჭიროების გარეშე.
კანონი, რომელიც აწესებს საგადასახადო შეღავათებს ან სხვა წახალისებას კორპორატიული და კერძო დონორებისთვის, მნიშვნელოვანი წინგადადგმული ნაბიჯი იქნება საქართველოს კანონმდებლობის მოდერნიზებაში. ეს გამოავლენს სამოქალაქო საზოგადოების სიმწიფეს და ძლიერ პროდემოკრატიულ დღის წესრიგს. ამას უდავოდ მიესალმება როგორც ქართველი ხალხი, ისე საერთაშორისო საზოგადოებრივი აზრი. ეს ასევე გააძლიერებს საქართველოს, როგორც საიმედო პარტნიორის რეპუტაციას უცხოელი ინვესტორების თვალში. მაგრამ რაც მთავარია, ის ეფექტურად დააკავშირებს ბიზნეს საზოგადოების ინტერესებს საჯარო ინტერესებთან და დაასრულებს არსებულ ვითარებას, როდესაც კომპანიები, არასამთავრობო ორგანიზაციები და საზოგადოება არსებობენ „პარალელურ სამყაროებში“ შეზღუდული ურთიერთქმედებით.
ალექსანდრე კაფკა
კავკასიური ჟურნალის მთავარი რედაქტორი
კავკასიური ჟურნალის მთავარი რედაქტორი
