29.05.2024 (Caucasian Journal). ჩვენ გვაქვს პატივი, მივესალმოთ დოქტორ მარეკ დაბროვსკის, არარეზიდენტ მკვლევარს ბრიუგელის ანალიტიკური ცენტრიდან, რომელიც ბრუსელში მდებარეობს, თანადამფუძნებელსა და მკვლევარს ვარშავის სოციალური და ეკონომიკური კვლევის ცენტრიდან (CASE) და მოწვეულ პროფესორს ვენის ცენტრალური ევროპული უნივერსიტეტიდან.
1980-იანი წლების ბოლოდან დოქტორი დაბროვსკი დაკავებული იყო პოლიტიკური რჩევებითა და კვლევების განხორციელებით, რომლებიც დაკავშირებული იყო საერთაშორისო ფინანსურ არქიტექტურასთან, ევროპული ინტეგრაციის პერსპექტივებთან და გარდამავალ პოლიტიკურ ეკონომიკასთან. ასევე მუშაობდა კონსულტანტად ევროკავშირის, მსოფლიო ბანკის, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის, UNDP, OECD და USAID-ის პროექტებში. გარდა ამისა, არის რამდენიმე სამეცნიერო და პოლიტიკური სტატიის ავტორი და სხვადასხვა პუბლიკაციების რედაქტორი.ალექსანდრე კაფკა, CJ-ის მთავარი რედაქტორი: ძვირფასო პროფესორ დაბროვსკი, გმადლობთ ყურადღებისთვის ჩვენი მკითხველებისადმი. თქვენ ხართ ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი საერთაშორისო ექსპერტი ევროპული სამეზობლო პოლიტიკისა და „ახალი აღმოსავლეთის გაფართოების“ დარგში, ნება მომეცით დავიწყო ყველაზე აქტუალური კითხვით: შეიძლება თუ არა საქართველოს კანდიდატის სტატუსი და წევრობის მოლაპარაკებები გაუქმდეს იმ კანონის მიღების გამო, რომლის ანალოგები ევროკავშირის ზოგიერთი ქვეყნის კანონმდებლობაში (როგორიცაა უნგრეთი) გვხვდება?
მარეკ დაბროვსკი: არ ვიცი ევროკავშირში ამჟამად მოქმედი კანონი, რომელიც ქართული „უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ კანონის“ ანალოგია. უნგრეთის „სუვერენიტეტის დაცვის აქტი“ ვრცელდება საარჩევნო კამპანიების საგარეო დაფინანსებაზე. 2017 წელს მიღებული წინა კანონი, რომელიც სპეციალურად ეხებოდა არასამთავრობო ორგანიზაციებს, გააუქმა 2020 წელს ევროკავშირის იუსტიციის სასამართლომ და ხოლო უნგრეთის პარლამენტმა კი 2021 წელს. გახსოვდეთ, რომ უნგრეთი რჩება მე-7 მუხლის პროცედურებში, ევროკავშირის ხელშეკრულებების ძირითადი პრინციპების და ღირებულებების დარღვევისთვის.
პირიქით, ქართული კანონი მაგონებს რუსეთის ფედერაციაში 2012 წელს შემოღებულ სამარცხვინო კანონს უცხოელი აგენტების შესახებ, შემდგომში რამდენჯერმე შესწორებული და გამკაცრებული, რომელიც პოლიტიკური ოპოზიციის, მედიის, სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების, დამოუკიდებელი ინტელექტუალების და კულტურული და აკადემიური ინსტიტუტების დევნის მთავარ ინსტრუმენტად იქცა.
ჯერჯერობით, არ ყოფილა პრაქტიკა რომელიმე ქვეყნისთვის ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსის ჩამორთმევის, თუნდაც მისი ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესი მთლიანად გაყინული იყოს (თურქეთის შემთხვევა). ევროკავშირის ყველაზე სავარაუდო რეაქცია არის ევროკავშირთან გაწევრიანების მოლაპარაკებების დაწყების (შესაძლოა განუსაზღვრელი ვადით) გადადება და საქართველოსთვის სხვადასხვა სახის (მათ შორის ფინანსური) დახმარების შემცირება.
ვფიქრობ, საქართველოსთვის ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსის მინიჭება 2023 წლის დეკემბერში, სხვადასხვა ეჭვების მიუხედავად… ქვეყნისთვის „გეოპოლიტიკური კრედიტის“ ფორმა იყო.
აკ: საქართველომ საბოლოოდ მიიღო ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსი გასული წლის დეკემბერში, თუმცა, როგორც ადრე შენიშნეთ, ზოგიერთ მნიშვნელოვან სფეროში ქვეყანამ „უკან დაიხია იმ რეფორმებში, რომლებიც 2000-იან და 2010-იან წლებში გატარდა.“ როგორ უყურებთ ევროკავშირის გადაწყვეტილებას ახლა, კერძოდ, მოლდოვასა და უკრაინის შესახებ ადრე მიღებულ გადაწყვეტილებებთან შედარებით?
მდ: ვფიქრობ, საქართველოსთვის ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსის მინიჭება 2023 წლის დეკემბერში, დემოკრატიული ინსტიტუტების ხარისხთან და კანონის უზენაესობასთან დაკავშირებული სხვადასხვა ეჭვების მიუხედავად, ქვეყნისთვის „გეოპოლიტიკური კრედიტის“ ფორმა იყო, მთავრობისა და პარლამენტისთვის მიცემული სტიმული განეხორციელებინათ შიდა პოლიტიკური და ეკონომიკური რეფორმები და პატივი ეცათ ევროკავშირის წევრობის კოპენჰაგენის კრიტერიუმებისთვის. ეს ასევე ასახავდა აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნების ევროკავშირში გაწევრიანების შესაძლებლობის უნიკალურ გეოპოლიტიკურ ფანჯარას, რომელიც არ არსებობდა 2022 წლამდე და შესაძლოა აღარც განმეორდეს მომავალში. ცუდია, რომ საქართველოს მთავრობა და პარლამენტი ამ შესაძლებლობას ხელიდან უშვებს.
ისტორიულ ანალოგებს თუ შევხედავთ, ეს მახსენებს პრეზიდენტ ვიქტორ იანუკოვიჩის 2013 წლის ნოემბრის ბოლო წუთის გადაწყვეტილებას, როდესაც უარი თქვა ევროკავშირ-უკრაინის ასოცირების შეთანხმების ხელმოწერაზე, რამაც ტრაგიკული შედეგები მოიტანა ქვეყნისთვის და პირადად მისთვის.
აკ: საქართველო ენთუზიაზმით მიესალმა მის ნანატრ ევროკავშირის პერსპექტივას. თუმცა, არ ყოფილა რეფერენდუმი ან ფართო საჯარო განხილვა, ამიტომ ინფორმაცია ევროპის მომავლის შესახებ საკმაოდ ზოგადია. როდესაც ადამიანებმა არ იციან ევროკავშირის დაახლოების კონკრეტული შედეგები, ისინი შეიძლება დაუცველნი იყვნენ დეზინფორმაციის მიმართ. რა არის საუკეთესო გზები ხალხის მოლოდინების დასაბალანსებლად და რომელი ევროკავშირის ახალმა წევრებმა მიაღწიეს წარმატებას ამაში – იქნებ არსებობს კარგი მაგალითები ან შესწავლილი შემთხვევა?
მდ: ქვეყნებმა, რომლებიც შეუერთდნენ ევროკავშირს წარსულში, მოაწყვეს რეფერენდუმი გაწევრიანების ხელშეკრულებების რატიფიცირებისთვის, რაც ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესის ბოლო ეტაპია. საქართველო ძალიან შორსაა ამ წერტილისგან. თუმცა, მთავრობამ უნდა აცნობოს საზოგადოებას ევროკავშირში გაწევრიანების ყველა ასპექტისა და გაწევრიანების პროცესის შესახებ და დაუპირისპირდეს დეზინფორმაციას.
აკ: საქართველოს მიმართ შეზღუდვები, რომლებიც განიხილება, მოიცავს არა მხოლოდ ეკონომიკურ ზომებს, არამედ პოლიტიკურს - მაგალითად, ვიზალიბერალიზაციის შეჩერებას. მაგრამ ეს შეიძლება განსაკუთრებით მტკივნეული იყოს ქართველი ახალგაზრდებისთვის, რომლებიც ბოლოდროინდელი მასობრივი პროტესტის მთავარი მამოძრავებელი ძალაა. როგორ ფიქრობთ, ამ ზომებიდან ზოგიერთი შეიძლება იყოს კონტრპროდუქტიული? როგორ ფიქრობთ, რა ნაბიჯები იქნება უფრო მიზანშეწონილი?
მდ: არ ვფიქრობ, რომ უვიზო რეჟიმის შეჩერება რაციონალური პასუხი იქნება. მართალი ხართ, რომ ეს დაარტყამს ქართული საზოგადოების იმ ჯგუფებს, რომლებიც არიან ყველაზე პროდემოკრატიული და პროევროპული. ეს ასევე ნიშნავს ნაკლებ კონტაქტს ადამიანებსა და ევროკავშირს შორის, რაც საზოგადოებას უფრო დაუცველს გახდის ევროკავშირის წინააღმდეგ მიმართული პროპაგანდისა და დეზინფორმაციის მიმართ. ამის ნაცვლად, მე განვიხილავდი პირად სანქციებს მათ მიმართ, ვინც ხელი შეუწყო უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის აქტის მიღებას.
არ ვფიქრობ, რომ უვიზო რეჟიმის შეჩერება რაციონალური პასუხი იქნება. ეს დაარტყამს ქართული საზოგადოების იმ ჯგუფებს, რომლებიც არიან ყველაზე პროდემოკრატიული და პროევროპული.
აკ: თუ საქართველო მოახერხებს ევროპული შეზღუდვების საფრთხის თავიდან აცილებას და მტკიცედ დარჩება ევროპის დაახლოების გზაზე, რა პრაქტიკულ ცვლილებებს შეიძლება ელოდეს რიგითი ქართველი უახლოეს წლებში? გჯერათ თუ არა, რომ საჭირო რეფორმები გავლენას მოახდენს ადამიანების ცხოვრებაზე ოფიციალურ წევრობამდე, რაც შორი პერსპექტივაა?
მდ: ევროკავშირში გაწევრიანებამ და აუცილებელი ეკონომიკური და ინსტიტუციური რეფორმების მიღებამ ხელი უნდა შეუწყოს დაჩქარებულ ეკონომიკურ ზრდას, ეტაპობრივ ინტეგრაციას ევროპულ ერთიან ბაზართან, საქონლითა და სერვისებით ვაჭრობის გაზრდას (ტურიზმის ჩათვლით), გაზრდილი უცხოური ინვესტიციები, ეკონომიკური და ფინანსური დახმარება და გაუმჯობესებული ფუნქციონირების საჯარო სამსახურები და საჯარო ადმინისტრაცია საქართველოში. ეს ყველაფერი ნიშნავს ცხოვრების მაღალ დონეს, ეკონომიკური და ინსტიტუციური მოდერნიზაციის უფრო დიდ შანსს და უფრო დიდ ეკონომიკურ და პოლიტიკურ სტაბილურობას.
აკ: თუ გსურთ რაიმე დაამატოთ ჩვენი მკითხველისთვის, სიტყვა თქვენია.
მდ: იმედი მაქვს, საქართველო თავიდან აიცილებს ანტიდემოკრატიულ და ანტიევროპულ რეაქციებს და გააგრძელებს ევროკავშირში გაწევრიანების პროცესს.
აკ: უღრმესი მადლობა!
Read the English language version here.
Funded by the European Union. Views and opinions expressed are however those of the author(s) only and do not necessarily reflect those of the European Union or the Directorate General for Communications Networks, Content and Technology. Neither the European Union nor the granting authority can be held responsible for them. Caucasian Journal appreciates award of Display Europe micro-grants scheme in preparation of this interview.
