06.05.2025. (Caucasian Journal) ჩვენ ყოველთვის ვიყენებთ შესაძლებლობას, განვიხილოთ მეღვინეობა, რადგან ეს ჩვენს რეგიონში სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ინდუსტრიაა. რას უნდა ელოდონ მეღვინეები ევროკავშირის კანდიდატ ისეთ ქვეყნებში, როგორიცაა საქართველო და მოლდოვა, ევროკავშირში ინტეგრაციის მსურველები? შეიძლება თუ არა ელოდონ ფასების, ხარისხის კონტროლისა და სუბსიდიების ცვლილებებს ევროპულ სტანდარტებთან შესაბამისობაში მოყვანის შემდეგ?
▶ In English: ინგლისური ვერსია წაიკითხეთ აქ.
ალექსანდრე კაფკა, „კავკასიური ჟურნალის“ მთავარი რედაქტორი: ძვირფასო დიანა, კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება! რუმინეთმა ევროკავშირში გაწევრიანების შემდეგ დიდი ცვლილებები განიცადა. რა არის მთავარი დასკვნები იმის შესახებ, თუ როგორ შეიცვალა სიტუაცია ან როგორ შეედრება ადგილობრივი ღვინოები იმპორტირებულს? ფიქრობთ, რომ რუმინეთის მეღვინეობაში მნიშვნელოვანი ცვლილებები მოხდა ევროკავშირში გაწევრიანების გამო? შეგიძლიათ გაგვიზიაროთ რაიმე საინტერესო ისტორია?
დიანა პაველესკუ: გმადლობთ მოწვევისთვის — ჩვენთვის პატივია, რომ ჩვენი გამოცდილება თქვენთან და თქვენს მკითხველთან გავაზიაროთ. უნდა აღვნიშნო, რომ ამჟამად ვთანამშრომლობ რუმინეთის ვაზისა და ღვინის ეროვნულ ოფისთან, რომელიც პასუხისმგებელია ვენახების სერტიფიცირებასა და დაცული წარმოშობის დასახელების (PDO) და გეოგრაფიული აღნიშვნების (PGI) მქონე ღვინოების სავაჭრო ავტორიზაციაზე.
ევროკავშირში გაწევრიანება ჩვენი ღვინის ინდუსტრიისთვის გარდამტეხი მომენტი იყო. მან მოგვცა წვდომა ევროპულ დაფინანსებაზე, რამაც გადამწყვეტი როლი ითამაშა სექტორის შესანიშნავ განვითარებაში. რუმინეთმა მოახერხა ამ დაფინანსების თითქმის 100%-ის ათვისება. ინვესტიციები მიმართული იყო ვენახების რესტრუქტურიზაციის, წარმოების ობიექტების მოდერნიზაციის, მიწის დამუშავების პროექტების დაწყებისა და სხვა აუცილებელი ღონისძიებებისკენ, როგორიცაა რისკების მართვა და საერთაშორისო პოპულარიზაცია.
ევროკავშირის მხარდაჭერის წყალობით, რუმინეთის მევენახეობამ უპრეცედენტო ზრდა განიცადა. დიახ, თამამად შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ეს ტრანსფორმაცია დიდწილად ევროკავშირში გაწევრიანების დამსახურებაა. რაც შეეხება თავად ღვინის ბაზარს, ის თავისუფლად ფუნქციონირებს და იმპორტირებული ღვინოები ამჟამად მოხმარების დაახლოებით 17%-ს შეადგენს. ადგილობრივი წარმოება ჯერ კიდევ სრულად ვერ აკმაყოფილებს მოთხოვნას, ამიტომ იმპორტმა თავისი ადგილი დაიმკვიდრა მომხმარებელთა პრეფერენციებში.
მე ვხედავ საქართველოს ძლიერ წარმომადგენლობას საერთაშორისო ღვინის ბაზრობებზე და თქვენ შესანიშნავ საქმეს აკეთებთ. მე დავაგემოვნე ქართული ღვინოები და დავესწარი თქვენს პრეზენტაციებს - თქვენ შეიმუშავეთ მკაფიო იდენტობა, რომელიც ტრადიციულ ქვევრის მეღვინეობაზეა ორიენტირებული.
აკ: რუმინეთთან შედარებით, საქართველოს ღვინის წარმოების მოცულობა და ვენახების ფართობი უფრო მცირე აქვს, თუმცა ის უფრო მეტად ექსპორტზეა ორიენტირებული. თქვენი აზრით, რა მნიშვნელოვანი ცვლილებებისთვის უნდა მოემზადონ ქართველი (და შესაძლოა მოლდოველი) მეღვინეები ევროპასთან უფრო მჭიდრო კავშირების დამყარების მიზნით?
დპ: მე ვხედავ საქართველოს ძლიერ წარმომადგენლობას საერთაშორისო ღვინის ბაზრობებზე და თქვენ შესანიშნავ საქმეს აკეთებთ. მე დავაგემოვნე ქართული ღვინოები და დავესწარი თქვენს პრეზენტაციებს - თქვენ შეიმუშავეთ მკაფიო იდენტობა, რომელიც ტრადიციულ ქვევრის მეღვინეობაზეა ორიენტირებული. ეს ღვინოები შთამბეჭდავია და მათი შეხამება ადგილობრივ სამზარეულოსთან აძლიერებს მათ ხასიათს, განსაკუთრებით ადგილობრივი ყურძნის ჯიშებისგან დამზადებულ ღვინოებს.
ეს არის მთავარი: განსაზღვრო საკუთარი ვინაობა და არ მიბაძო სხვებს. გილოცავთ ყველაფერს, რაც აქამდე მიღწეული გაქვთ და გისურვებთ წარმატებებს.
ევროკავშირის რეგულაციებთან შესაბამისობაში მოყვანის შემდეგ, ტრანზიცია თანდათანობითი და ძირითადად პროცედურული იქნება. ერთ-ერთი აუცილებელი ნაბიჯი დაცული წარმოშობის დასახელებებისა და გეოგრაფიული აღნიშვნების მკაფიოდ განსაზღვრაა. მწარმოებლებისთვის უმნიშვნელოვანესია ორგანიზება და მჭიდროდ მუშაობა ძლიერი კოლექტიური წარმომადგენლობის შესაქმნელად. ეს მნიშვნელოვანი გამოწვევაა - ეს ნამდვილად მნიშვნელოვანი გამოწვევა იყო რუმინეთისთვის, განსაკუთრებით კომუნიზმის 50-წლიანი პერიოდის შემდეგ, რომელმაც თანამშრომლობის ტრადიციები დაარღვია.
აკ: თქვენ ახლოდან აკვირდებოდით რუმინეთის ღვინის ინდუსტრიას და იცნობთ ევროკავშირის სტანდარტებს. როდესაც საქართველო და მოლდოვა ევროკავშირის წესებით თამაშს დაიწყებენ, რა შეიძლება მოხდეს მათ ღვინოებზე ფასების ეტიკეტებთან დაკავშირებით, როგორც ქვეყნის შიგნით, ასევე ევროკავშირში გაყიდვის მცდელობისას?
დპ: როგორც აღვნიშნე, ევროკავშირის სტანდარტებთან შესაბამისობა ძირითადად პროცედურებს ეხება. მიკვლევადობა ფუნდამენტური ხდება — როდესაც მომხმარებელი ეტიკეტზე პარტიის ნომერს კითხულობს, უნდა არსებობდეს მკაფიო ჩანაწერი, რომელიც ყურძნის ჯიშის და წარმოების ყველა ეტაპის შესახებ იძლევა ინფორმაციას. ინგრედიენტების გამჟღავნება და კვებითი ღირებულების შესახებ ინფორმაცია ასევე სავალდებულო ხდება.
ეს მოთხოვნები გარკვეულ ხარჯებს მოიცავს, მაგრამ მათ მნიშვნელოვანი გავლენა არ უნდა მოახდინონ ღვინის საბოლოო ფასზე - სწორედ ამიტომ არსებობს ევროკავშირის დაფინანსება, რათა დაეხმაროს წევრ სახელმწიფოებს ამ სტანდარტების დაკმაყოფილებაში. საბოლოო ჯამში, ბაზარი კარნახობს ფასს. დღევანდელ გლობალურ კონტექსტში, სადაც ღვინის მოხმარება მცირდება, აუცილებელია შესთავაზოთ რაიმე გამორჩეული, პერსონალიზებული - პრემიუმ ხარისხის პროდუქტი, რომელიც გამოირჩევა.
აკ: რაც შეეხება რუმინეთში ღვინის სექტორში საშუალო ხელფასებს - გაიზარდა თუ არა ისინი? როგორია მევენახეების, მცირე მეწარმეების და მსხვილი სამრეწველო მწარმოებლების შემოსავლების მდგომარეობა?
დპ: დიახ, ხელფასები გაიზარდა, განსაკუთრებით მინიმალური ხელფასი, რაც ასახავს რუმინეთის შთამბეჭდავ ეკონომიკურ ზრდას. სინამდვილეში, რუმინეთმა ცოტა ხნის წინ პოლონეთს გაუსწრო ერთ სულ მოსახლეზე მშპ-ს მიხედვით. ეკონომიკური თვალსაზრისით, საქმე კარგად მიდის.
ამის მიუხედავად, მთელი წარმოების სექტორი, მათ შორის მევენახეობა, სერიოზული მუშახელის დეფიციტის წინაშე დგას. მსხვილი მწარმოებლებისთვის ავტომატიზაცია სიცოცხლისუნარიან გადაწყვეტად იქცა და მექანიკური მოსავლის აღება ახლა სტანდარტული პრაქტიკაა. თუმცა, მცირე მეწარმეები კვლავ მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე დგანან - ბევრს მუშახელის ნაკლებობის გამო მოსავლის აღების გადადება მოუწია.
კლიმატის ცვლილება კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი საზრუნავია. ბოლო წლებში ხანგრძლივმა გვალვებმა, გვიანმა ყინვებმა და სეტყვამ გავლენა მოახდინა წარმოებაზე. მიუხედავად ამისა, რუმინეთი კვლავაც ევროპაში ღვინის წამყვან მწარმოებლებს შორისაა.
მწარმოებლებისთვის აუცილებელია წარმომადგენლობით ასოციაციებთან კავშირი, რათა მათ შეძლონ მოლაპარაკების წარმოება და გადაწყვეტილების მიღება თუ რა არის ნამდვილად მნიშვნელოვანი მათი სექტორისთვის.
აკ: ფიქრობთ, რომ შემოსავლებსა და ხელფასებთან დაკავშირებული მსგავსი ტენდენციები შეიძლება ახალი კანდიდატი ქვეყნებისთვისაც იყოს სიმართლე?
დპ: არ არსებობს მიზეზი, რის გამოც ისინი ამას არ გააკეთებენ - თუმცა, ღვინის სექტორს იზოლირებულად ვერ შევხედავთ. მისი ეკონომიკური წონა ქვეყნების მიხედვით განსხვავდება. თუ არ ვცდები, საქართველო ღვინის წარმოების დაახლოებით 90%-ს ექსპორტზე ახორციელებს? თუ ასეა, მაშინ სექტორი უკვე მნიშვნელოვან როლს ასრულებს ეროვნულ ეკონომიკაში და ხელფასები და შემოსავლები შეიძლება მნიშვნელოვნად გაიზარდოს ინტეგრაციის პროგრესთან ერთად.
აკ: რუმინეთის ევროკავშირში გაწევრიანების შემდეგ, ადგილობრივმა მეღვინეებმა მიიღეს წვდომა ევროკავშირის სხვადასხვა სასოფლო-სამეურნეო სუბსიდიებსა და დაფინანსების მექანიზმებზე. რა ფინანსური მხარდაჭერის მოლოდინი შეუძლიათ პოტენციურად ჰქონდეთ ქართველ და მოლდოველ მეღვინეებს ინტეგრაციის დროს? რაც შეეხება ევროკავშირის მხარდაჭერის არაპირდაპირ ფორმებს - როგორიცაა მარკეტინგული დახმარება ან სოფლის განვითარების ფონდები?
დპ: ევროკავშირის ყველა წევრ სახელმწიფოს აქვს წვდომა ერთსა და იმავე მექანიზმებზე, მაგრამ თითოეული ქვეყანა ირჩევს, რომელი განახორციელოს ადგილობრივი საჭიროებების საფუძველზე. სწორედ ამიტომ, მწარმოებლებისთვის აუცილებელია წარმომადგენლობით ასოციაციებთან კავშირი, რათა მათ შეძლონ მოლაპარაკების წარმოება და გადაწყვეტილების მიღება თუ რა არის ნამდვილად მნიშვნელოვანი მათი სექტორისთვის. ევროკავშირს სჭირდება ამ ტიპის სტრუქტურირებული დიალოგი, რათა უზრუნველყოს თანხების ეფექტურად გამოყენება.
ქვეყნის იმიჯის თვალსაზრისით, ვიტყოდი, რომ მოლდოვა და საქართველო რუმინეთზე უკეთეს საქმეს აკეთებენ.
მხარდაჭერა, როგორც წესი, იწყება კულტივირებული მიწის ძირითადი სუბსიდიებით, შემდეგ კი გადადის კონკრეტულ საჭიროებებზე, როგორიცაა ვენახის ხელახლა გაშენება, მოდერნიზაციის ინვესტიციები და ა.შ. მაგალითად, ჩვენ, რუმინეთში, გადავწყვიტეთ, არ გაგვეხორციელებინა დისტილაციის მხარდაჭერის ღონისძიება, მიუხედავად იმისა, რომ ის ხელმისაწვდომია.
ასევე არსებობს სარეკლამო დაფინანსება — ადგილობრივი, ევროკავშირის და მესამე ქვეყნების ბაზრებისთვის — და მოქმედებს სხვა დამხმარე ზომების მსგავსად. ბრიუსელიდან პირდაპირ ხელმისაწვდომია დამატებითი სარეკლამო გრანტებიც. ვარიანტები არსებობს, მაგრამ მათგან მაქსიმალურად გამოსაყენებლად, მწარმოებლებმა ერთ ენაზე უნდა ისაუბრონ.
აკ: ღვინის მარკეტინგზე საუბრისას, დარწმუნებული ვარ, თქვენი სამუშაო გამოცდილებიდან ბევრი საინტერესო შემთხვევი გაქვთ. გსურთ რომელიმე მათგანის გაზიარება?
დპ: ქვეყნის იმიჯის თვალსაზრისით, ვიტყოდი, რომ მოლდოვა და საქართველო რუმინეთზე უკეთეს საქმეს აკეთებენ. რუმინელი მწარმოებლები კვლავ დიდ ყურადღებას აქცევენ შიდა ბაზარს. ექსპორტისთვის საჭიროა გრძელვადიანი ინვესტიციები, მუდმივი წარმომადგენლობა და კონკურენტუნარიანი ფასები. მხოლოდ სავაჭრო გამოფენაზე გამოცხადება საკმარისი არ არის.
დღევანდელი ბაზარი კომუნიკაციის ახალ ტიპს მოითხოვს. მაგალითად, Z თაობა მზა სასმელების ან ლუდისკენ იხრება და ღვინოს ამბიციურ და ექსკლუზიურ საკითხად მიიჩნევს. ჩვენ ეს აღქმა უნდა შევცვალოთ - ღვინო უფრო ხელმისაწვდომი და ახლობელი გავხადოთ.
უცხოელ იმპორტიორებთან საუბრისას მივხვდი, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია თქვენი ღვინის პირდაპირ სამიზნე ბაზრებზე წარდგენა, სხვადასხვა ღონისძიებების - დიდი თუ პატარა - მეშვეობით. ერთ-ერთი შესანიშნავი მაგალითია მოლდოვას ყოველწლიური ღვინის ფესტივალი რუმინეთში, რომელსაც მათი მწარმოებლები და ადგილობრივი ხელისუფლება აწყობენ. ეს ჭკვიანური მარკეტინგული ნაბიჯია - რუმინელები მოლდოვურ ღვინოებს უცხოურად არ აღიქვამენ, რაც მათ პოზიციონირებისა და გაყიდვების მხრივ დიდ უპირატესობას ანიჭებს.
აკ: რუმინეთს მოუწია ცვლილებების განხორციელება თავის აპელაციის სისტემებსა და ხარისხის აღნიშვნებში (მაგალითად, DOC). რა რჩევას მისცემდით საქართველოსა და მოლდოვას მსგავსი პროცესების გავლისას?
დპ: უპირველეს ყოვლისა, თითოეულ აპელაციას უნდა უჭერდეს მხარს ძლიერი მწარმოებელთა ასოციაცია. სწორედ ისინი უნდა განსაზღვრავდნენ ტექნიკურ სპეციფიკაციაში მოთხოვნებს — მაქსიმალურ მოსავლიანობას, ვინიფიკაციის მეთოდებს, ხარისხის დონეებს და სხვა კრიტერიუმებს, როგორიცაა „რეზერვი“ ანუ მინიმალური დაძველების დრო.
ევროკავშირის სტანდარტები მომხმარებლებს ნდობას აძლევს, რომ ეტიკეტზე ზუსტად ის წერია, რაც ბოთლშია. თუმცა, მხოლოდ ნდობა მაღალ ფასს არ განსაზღვრავს.
ევროპაში უამრავი კარგი მაგალითია შთაგონებისთვის, მაგრამ ნუ გადააკოპირებთ მათ უბრალოდ. აირჩიეთ ყურძნის ჯიშები და წესები, რომლებიც თქვენს კონტექსტს შეესაბამება. შეგიძლიათ დაიწყოთ უფრო მოქნილი ჩარჩოთი, შემდეგ კი გაამკაცროთ იგი ბაზრის მოთხოვნის ან ხარისხის ამაღლების სურვილის მიხედვით.
ცვლილება მუდმივია — ამიტომ ეს სპეციფიკაციები დროთა განმავლობაში უნდა განვითარდეს. ბაზარი დინამიურია და წესებიც დინამიური უნდა იყოს.
აკ: ევროკავშირს ღვინის წარმოების მკაცრი ხარისხის კონტროლის სტანდარტები აქვს. ხედავთ თუ არა ევროკავშირის ხარისხის სტანდარტების მიღებას პოტენციურ უპირატესობად მომხმარებლის ნდობის მოპოვებისა და პრემიუმ ბაზრის სეგმენტებზე წვდომის თვალსაზრისით?
დპ: აბსოლუტურად - ეს დიდი უპირატესობაა. ევროკავშირის სტანდარტები მომხმარებლებს ნდობას აძლევს, რომ ეტიკეტზე ზუსტად ის წერია, რაც ბოთლშია. თუმცა, მხოლოდ ნდობა მაღალ ფასს არ განსაზღვრავს.
ფასებს ბაზარი განსაზღვრავს. სწორედ ამიტომ, საზოგადოებასთან ურთიერთობა, მარკეტინგი და კომუნიკაცია უმნიშვნელოვანესია და რეალურ ინვესტიციებად უნდა იქნას განხილული. ეს ინსტრუმენტები ხელს უწყობს ხილვადობის, რეპუტაციისა და გრძელვადიანი ღირებულების შექმნას.
აკ: თქვენი თვალსაზრისით, როგორია ქართული და მოლდოვური ღვინოების გრძელვადიანი პერსპექტივა ევროკავშირის ბაზარზე? დიდი პოტენციალი თუ რთული აღმავლობა?
დპ: ღვინის ბაზარი, განსაკუთრებით ევროკავშირში, უკიდურესად კონკურენტუნარიანია, თუმცა ყველასთვის ადგილი მაინც არის. თითოეულ ქვეყანას შეუძლია თავისი ნიშის დამკვიდრება. პოტენციალი არსებობს, მაგრამ რამდენად დიდი ან რთული იქნება ეს გზა, მთლიანად იმაზეა დამოკიდებული, თუ როგორ განსაზღვრავს თითოეული ქვეყანა თავის განვითარების სტრატეგიას.
მოლდოვას შემთხვევაში, USAID-მა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ძლიერი ეროვნული ბრენდის ჩამოყალიბებაში. არ ვარ დარწმუნებული, ჰქონდა თუ არა საქართველოს მსგავსი პროგრამა, მაგრამ თუ ასეა, ახლა დროა, გადახედოთ და განაახლოთ ეს სტრატეგიები. ეს არ არის რაკეტათმშენებლობა- ეს მარკეტინგია.
აკ: რუმინეთის გამოცდილებიდან გამომდინარე, რა არის სამი მთავარი რამ, რაზეც ახლა ყურადღების გამახვილებას ურჩევდით ქართველ და მოლდოველ მეღვინეებს?
დპ: ეს მარტივია:
ასოციაცია, ასოციაცია და ასოციაცია!
შემდეგ: შეიმუშავეთ მკაფიო, თანმიმდევრული კომუნიკაციისა და პოპულარიზაციის სტრატეგია — ისეთი, რომელიც კონკრეტულ ბაზრებზე იქნება ორიენტირებული და არა ყველა მათგანზე ერთდროულად მოხვედრის მცდელობა. მაგალითად, მე ვხედავ ძლიერ ზრდის პოტენციალს სამხრეთ კორეასა და იაპონიაში მომდევნო წლებში, განსაკუთრებით თუ აშშ არ გადახედავს თავის ტარიფებს. ვიცი, რომ საქართველოს უკვე აქვს მყარი პოზიცია ამერიკულ ბაზარზე, რაც აქტივია.
აკ: და ბოლოს, არის თუ არა რაიმე დამატებითი შეხედულება ან პერსპექტივა, რომლის გაზიარებაც ჩვენს მკითხველთან გსურთ?
დპ: არ დაგვავიწყდეს ტურიზმი — განსაკუთრებით ღვინის ტურიზმი. ღვინის ქარხნის მონახულების, ადგილობრივი ღვინოების ტრადიციულ კერძებთან ერთად დაგემოვნებისა და ადგილობრივი ატმოსფეროს შეგრძნების გამოცდილება ღრმა ემოციურ კავშირებს ქმნის. ტურისტები, რომლებსაც დაუვიწყარი ვიზიტი აქვთ, თქვენი ღვინის საუკეთესო ელჩები ხდებიან.
ღვინო ისედაც ეროვნული იდენტობის შესანიშნავი სიმბოლოა. თუმცა, როდესაც ადამიანები ხედავენ და გრძნობენ იმ ადგილს, სადაც ღვინო მზადდება, ისინი გაცილებით მეტად არიან მიდრეკილნი გახდნენ ერთგული მომხმარებლები. სწორედ ამიტომ, ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ თქვენი ღვინის ადგილობრივად პოპულარიზაციის გარდა, მოიწვიოთ კომუნიკატორები და გავლენიანი პირები თქვენი სამიზნე ბაზრებიდან, რათა უშუალოდ გაეცნონ თქვენს ღვინის რეგიონებს. ეს შესანიშნავი სამუშაოა - და გრძელვადიანი ინვესტიცია.
აკ: უღრმესი მადლობა!
დპ: გმადლობთ მოწვევისთვის!
Read the English language version here.
This article was produced with the financial support of the EU and the German Marshall Fund of the United States (GMF). Its contents are the sole responsibility of the Caucasian Journal and do not necessarily reflect the views of GMF.
