06.11.2024 (Caucasian Journal). დღეს, ჩვენ პატივი გვაქვს მივესალმოთ განსაკუთრებულ სტუმარს: ელჩ პერ ეკლუნდს, ევროკავშირის ყოფილ ელჩს საქართველოში და უსაფრთხოების და განვითარების პოლიტიკის ინსტიტუტის უფროს მკვლევარს სტოკჰოლმში. ელჩი ეკლუნდი ცოტა ხნის წინ უძღვებოდა საერთაშორისო სადამკვირვებლო დელეგაციას, რათა მონიტორინგი გაეწია 2024 წლის საქართველოს საპარლამენტო არჩევნებისთვის.
▶ In English: ინგლისური ვერსია წაიკითხეთ აქ.
ალექსანდრე კაფკა, „კავკასიური ჟურნალის“ მთავარი რედაქტორი: ძვირფასო ბატონო ელჩო, გმადლობთ, რომ ამ ინტერვიუსთვის დრო გამონახეთ. მრავალი საერთაშორისო დამკვირვებლისგან განსხვავებით, თქვენი პირველი გამოცდილება, როგორც ევროკავშირის ყოფილი ელჩის, რეგიონულ საქმეებში თქვენი მუდმივი ჩართულობის გამო, გთავაზობთ უნიკალურ პერსპექტივას საქართველოს შესახებ. როგორ შეაჯამებთ არჩევნების და სხვა ბოლოდროინდელი მოვლენების შთაბეჭდილებას?
პერ ეკლუნდი: საქართველომ, ახლა უკვე ევროკავშირის კანდიდატმა ქვეყანამ, ვერ გაამართლა ის დიდი მოლოდინები, რომლებიც საერთაშორისო საზოგადოებას ჰქონდა 2024 წლის არჩევნებთან დაკავშირებით. განსაკუთრებით ეს ეხებოდა წინა საარჩევნო პერიოდს, რომელმაც ვერ დააკმაყოფილა დემოკრატიული არჩევნების ფუნდამენტური სტანდარტები. მოხდა საარჩევნო დამკვირვებლების დისკრედიტაცია, მიღებულ იქნა კანონმდებლობა, რომელიც არ შეესაბამება ევროპულ სტანდარტებს, ხშირი იყო ამომრჩეველთა შევიწროების და მუქარის შესახებ ცნობები. იმის გათვალისწინებით, რომ მმართველი პარტია დომინირებს მედია ლანდშაფტზე, წვდომა აქვს ადმინისტრაციულ რესურსებზე და აკონტროლებს ადმინისტრაციას, ეს არ იყო მაღალი დონის სათამაშო მოედანი.
საქართველომ, ახლა უკვე ევროკავშირის კანდიდატმა ქვეყანამ, ვერ გაამართლა ის დიდი მოლოდინები, რომლებიც საერთაშორისო საზოგადოებას ჰქონდა 2024 წლის არჩევნებთან დაკავშირებით.
აკ: არის თუ არა რაიმე ფაქტორი ან ფაქტები, რომლებზეც გსურთ კომენტარის გაკეთება კონკრეტულად?
პე: ტელევიზია არის ინფორმაციის მთავარი წყარო საზოგადოებისთვის. ვიცით, რომ კამპანიის რეკლამირება დაიბლოკა ზოგიერთ არხზე, როგორც მთავრობის, ასევე ოპოზიციის და ეს დისკომფორტის მომტანია. ტელევიზორში დებატების ნაკლებობა, რაც ხელს უშლის ამომრჩეველს საკითხების სწორად გაგებაში, უბრალოდ ცუდი და უმწიფარია.
იმის გათვალისწინებით, რომ მმართველი პარტია დომინირებს მედია ლანდშაფტზე, წვდომა აქვს ადმინისტრაციულ რესურსებზე და აკონტროლებს ადმინისტრაციას, ეს არ იყო მაღალი დონის სათამაშო მოედანი.
აკ: ხომ არ შეადარებდით მიმდინარე პერიოდს საქართველოს პოლიტიკურ ისტორიაში სხვა პერიოდებს, რომლებსაც აქამდე შესწრებიხართ - ატმოსფერო, პოლიტიკური ტემპერატურა, განცდა, მოლოდინები მაგალითად?
პე: იყო როგორც მსგავსება, ასევე განსხვავებები. ოპოზიციის მიერ ეთერში გაჟღერებული ზოგიერთი საჩივარი იგივე იყო, რაც 2012 წელს ოპოზიციის მიერ ჟღერდებოდა. ადმინისტრაციული რესურსების გამოყენება, შევიწროება და მუქარები. ნამდვილად მქონდა მსგავსი მოგონებები. მაგრამ ამჯერად ოპოზიცია სავსე იყო ოპტიმიზმითა და საბრძოლო სულით, რომელშიც სიახლე იგრძნობოდა. მაგრამ ზოგიერთი სახე იგივე იყო, რაც წინა არჩევნებში, ახალგაზრდები, როგორც ჩანს, ძირითადად არ ფიგურირებენ იმ პოლიტიკურ ლიდერებს შორის, რომლებსაც მე შევხვდი.
აკ: სულ რაღაც 10 თვის წინ საქართველოს მიენიჭა ევროკავშირის კანდიდატის დიდი ხნის ნანატრი სტატუსი. როგორ აფასებთ საქართველოს პოზიციას ევროკავშირის მიმართ და მის პერსპექტივებს?
ახალგაზრდები, როგორც ჩანს, ძირითადად არ ფიგურირებენ იმ პოლიტიკურ ლიდერებს შორის, რომლებსაც მე შევხვდი.
პე: მნიშვნელოვანია, თუ როგორი განვითარება იგრძნობა არჩევნების შემდგომ პერიოდში. დემონსტრაციები და საპროტესტო აქციები შეიძლება გახშირდეს, მაგრამ იმედი მაქვს, რომ ამის ნებას დართავენ და არ დაუპირისპირებენ გადამეტებულ ძალასა და ძალადობას არ ექნება ადგილი. ვისურვებდი, რომ ყველა არჩეულმა დეპუტატმა დაიკავოს თავისი ადგილი პარლამენტში და გამოიყენოს იგი პროგრამების განვითარებისა და მათი წუხილების გასაჟღერებლად.
აკ: წარმოვიდგინოთ, რომ საქართველო უკვე იყო ევროკავშირის წევრი ქვეყანა. როგორ ფიქრობთ, ევროკავშირის წევრობის ფაქტი გავლენას მოახდენდა შიდა მდგომარეობასა და საპარლამენტო არჩევნებზე? ან, იქნებოდა რაიმე განსხვავება საერთაშორისო დამკვირვებლების მხრიდან? ალბათ, სამართლიანობის კრიტერიუმები უფრო მკაცრი იქნებოდა?
ვისურვებდი, რომ ყველა არჩეულმა დეპუტატმა დაიკავოს თავისი ადგილი პარლამენტში და გამოიყენოს იგი პროგრამების განვითარებისა და მათი წუხილების გასაჟღერებლად.
პე: საქართველო, როგორც მას დღეს ვიცნობთ, არ არის მზად ევროკავშირის წევრობისთვის, ამიტომ არ მსურს სპეკულირება. გარდა ყველა რეფორმისა, რომელიც უნდა განხორციელდეს, უნდა განვითარდეს პოლიტიკური კულტურა. „გამარჯვებულს ერგება ყველაფერი “ მენტალიტეტი საზიანოა დემოკრატიისთვის. პოლიტიკური პარტიები უნდა ორიენტირდნენ არა პიროვნულზე, არამედ იდეოლოგიით ნაკარნახევზე. და საჭიროა განვითარდეს ფართო გადაწყვეტილებებისა და კომპრომისების ძიების კულტურა.
აკ: ევროკავშირის ზოგიერთი სხვა ქვეყნის გამოცდილების გათვალისწინებით, როგორ აფასებთ ევროკავშირის წევრობის გავლენას პოლიტიკურ ბრძოლასა და საარჩევნო პროცესზე?
პე: ევროკავშირის წევრობის მიღებამდე, უნდა განხორციელდეს მნიშვნელოვანი რეფორმები და ცნებები პოლიტიკური პლურალიზმის, დემოკრატიაში სამოქალაქო საზოგადოების როლის, თანასწორობისა და ადამიანის უფლებების შესახებ პოლიტიკოსების მიერ. მე მჯერა, რომ გაწევრიანების პროცესი, თუკი პოლიტიკურ ელიტას შორის ფართო კონსენსუსით განხორციელდა, კარგი იქნებოდა საქართველოში უკეთესი პოლიტიკური კულტურის ჩამოყალიბებისთვის.
საქართველო არ არის მზად ევროკავშირის წევრობისთვის. გარდა ყველა რეფორმისა, რომელიც უნდა განხორციელდეს, უნდა განვითარდეს პოლიტიკური კულტურა. „გამარჯვებულს ერგება ყველაფერი“ მენტალიტეტი საზიანოა დემოკრატიისთვის. პოლიტიკური პარტიები უნდა ორიენტირდნენ არა პიროვნულზე, არამედ იდეოლოგიით ნაკარნახევზე.
აკ: სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, რას შეიძლება ელოდონ ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის მოქალაქეები პოლიტიკურ ცხოვრებაში, სანამ მათი ქვეყანა ევროკავშირში ინტეგრირდება?
პე: მოკლედ რომ ვთქვათ, ძლიერი დემოკრატია, რომელიც ხასიათდება თანასწორი უფლებების პატივისცემით, ადამიანის უფლებებისა და პლურალიზმის მიმართ.
აკ: საქართველოში საკმაოდ გავრცელებულია მოსაზრება,რომ როგორც კი ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსი მიენიჭა, საქართველოს შეუძლია ნებისმიერ დროს დაიწყოს გაწევრიანების პროცედურები. მართალია, რომ ერთხელ გახსნის შემდეგ, ევროკავშირის კარი მუდამ ღიაა? ან ეს არის შესაძლებლობის მოკლე ფანჯარა, რომლის გამოუყენებლობა შეიძლება კარგიც კი იყოს?
პე: ქართველთა დიდ უმრავლესობას სურს ევროკავშირის ნაწილი იყოს. მაგრამ საკანონმდებლო აქტებმა, ოპოზიციის აკრძალვისა და სხვა ქმედებებისადმი საფრთხემ გამოიწვია ევროკავშირში გაწევრიანების მოლაპარაკებების შეჩერება. არ ვიცი, მაგრამ არ მგონია, რომ შესაძლებლობის ფანჯარა მოკლე დროით იყოს გახსნილი.
აკ: თუ არის კიდევ საკითხი, რომელზედაც კომენტარი და მესიჯის გაგზავნა გსურთ, გისმენთ.
პე: მთავრობამ უნდა განახორციელოს შესაბამისი ქმედებები, რათა საქართველო დაუბრუნდეს თავის ევროპულ გზას. ჩვენ შეგვიძლია მხოლოდ დავაკვირდეთ და იმედი ვიქონიოთ, რომ ეს მოხდება. მალე.
აკ: გმადლობთ ბრწყინვალე პასუხებისთვის!
